Prawa kobiet w ciąży w pracy

Ciąża to wyjątkowy czas. Kobieta powinna mieć zapewniony spokój i jak najlepsze warunki związane z wykonywaną przez nią pracą.
Pamiętał o tym polski ustawodawca, który w szeregu przepisów wskazał jakie uprawnienia posiada kobieta będąca w ciąży.

Dziś skupimy się na kobietach na etacie - czyli, których podstawą zatrudnienia jest umowa o pracę.

Musicie pamiętać, że uprawnienia wynikające z kodeksu pracy i innych ustaw (dotyczących przed wszystkim kobiet na umowie o pracę) posiadacie pod warunkiem, że poinformujecie pracodawcę o Waszym stanie.

Przepisy nie dookreślają ani momentu, w którym kobieta musi poinformować pracodawcę o swoim stanie, ale wskazują, że z momentem poinformowania pracodawcy o ciąży rozpoczyna się szczególna ochrona warunków zatrudnienia kobiet w ciąży.

Zgodnie z Kodeksem Pracy:

art. 185 § 1. Stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim.

 Natomiast zgodnie z aktem wykonawczym do Kodeksu Pracy [2] wskazane zaświadczenie wydaje się na wzorze Mz/L-1. Przepisy nie określają, że zaświadczenie musi być wystawione przez lekarza ginekologa prowadzącego, ale lekarza. Co istotne przedstawienie np. Kart Ciąży czy wyniku badania USG nie będzie wystarczającym potwierdzeniem stanu ciąży [3]. Częściowa ochrona przypadnie Wam jeśli Wasza ciąża jest już widoczna, jednak najbezpieczniejszym rozwiązanie jest poinformowanie pracodawcy o ciąży zgodnie z przepisami

Szereg uprawnień kobiety w ciąży wynika bezpośrednio z Kodeksu Pracy.

Podstawową ochroną objęta jest stabilność zatrudnienia. Zgodnie z KP wypowiedzenie złożone kobiecie w ciąży jest nieskuteczne, a dokładnie orzeka się o jego bezskuteczności,  a jeżeli  umowa  uległa  już  rozwiązaniu  –  o przywróceniu
ciężarnej do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.

Należy jednak pamiętać o wyjątkach od tego ograniczenia.

• ·         Zgodnie z przepisami wypowiedzenie jest możliwe jeśli  zachodzą  przyczyny  uzasadniające  rozwiązanie  umowy  bez wypowiedzenia  z winy ciężarnej i reprezentująca  pracownicę  zakładowa  organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy
• Pracownica świadczy pracę na zastępstwo 
• Wypowiedzenie może również nastąpić  w razie ogłoszenia upadłości  lub  likwidacji  pracodawcy.

Za okres niezdolności do pracy ciężarnej przysługuje wynagrodzenia w wysokości 100%. ( w odróżnieniu od klasycznego ZUS_ZLA za które otrzymuje się co do zasady 80% wynagrodzenia).

Zgodnie z Art. 176. § 1. Kobiety w ciąży nie mogą wykonywać  prac  uciążliwych,  niebezpiecznych  lub  szkodliwych  dla  zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży. Szczegółowy wykres takich prac znajduje się w akcie wykonawczym.

Dodatkowo zgodnie z KP, ciężarna nie może

• pracować w godzinach nadliczbowych oraz w godzinach nocnych;
• zostać delegowana poza swoje stałe miejsce pracy;
• pracować w pozycji stojącej dłużej niż 3 godziny,
• a także przy podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów, które ważą więcej niż 3 kilogramy;
• pracować w ciągu doby więcej niż 8 godzin.

Jeżeli  dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść ciężarną
do  innej  pracy,  a w razie  braku  takiej  możliwości  zwolnić  ją na  czas
niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Co ważne! W razie  gdy  zmiana  warunków  pracy  na  dotychczas  zajmowanym stanowisku  pracy,  skrócenie  czasu  pracy  lub  przeniesienie  pracownicy  do  innej pracy  powoduje  obniżenie  wynagrodzenia,  pracownicy  przysługuje  dodatek  wyrównawczy.

Również zgodnie z KP pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy  na  zalecone  przez  lekarza  badania  lekarskie  przeprowadzane  w związku
z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za
czas  nieobecności  w pracy  z tego  powodu  pracownica  zachowuje  prawo  do
wynagrodzenia.(w 100%)
Dodatkowo od maja 2017 r. zgodnie z Rozporządzeniem [4] kobieta pracująca przy monitorach ekranowych po przepracowaniu 50 minut pracy ma prawo do 10 minut przerwy (przy 8 godzinnym czasie pracy).

I to taki podstawowy zakres uprawnień kobiet w ciąży na etacie.

[1] Kodeks pracy  - O pracowano  na podstawie:  t.j. Dz.  U.  z  2018  r. poz.  108,  4,  138,
305, 357.

[2] rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 roku w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracyRozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią

[3] wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1999 roku, sygn. akt: I PKN 468/99

[4] Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią